Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Giáo dục đại học đứng trước cơ hội và trọng trách lớn
Sáng 18/9, tại Hà Nội, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) tổ chức Hội nghị Giáo dục đại học năm 2025. Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn chủ trì hội nghị.
Các đại biểu dự hội nghị
Dự hội nghị có Thứ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Văn Phúc; lãnh đạo các đơn vị của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Y tế, Bộ Công thương, cùng các ban, bộ, ngành, cơ quan Trung ương; lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ GDĐT; lãnh đạo, cán bộ thuộc các cơ sở giáo dục đại học và các trường cao đẳng có đào tạo giáo viên trên cả nước.
Cần xem xét những vấn đề bình thường trong một bối cảnh đặc biệt
Phát biểu khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh, hội nghị năm nay được diễn ra trong bối cảnh rất đặc biệt: cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9, cũng như 80 năm truyền thống của nhiều bộ, ngành, trong đó có ngành Giáo dục. Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phát phát triển giáo dục và đào tạo, trong đó khẳng định giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, nhân tố quyết định tương lai dân tộc. Nghị quyết mở ra cơ hội nhưng cũng đặt ra nhiều yêu cầu mới, đặc biệt với giáo dục đại học.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn phát biểu khai mạc hội nghị
Hội nghị năm nay còn diễn ra trong bối cảnh Bộ GDĐT vừa tiếp nhận mảng giáo dục nghề nghiệp từ Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội; các địa phương cũng vừa tái cấu trúc chính quyền hai cấp, tác động mạnh đến hoạt động của các cơ sở giáo dục đại học. Đồng thời, Bộ đang chuẩn bị trình Quốc hội sửa đổi Luật Giáo dục đại học và các luật liên quan, dự kiến xem xét vào tháng 10 tới. Ngành cũng đang triển khai thực hiện Quyết định số 1705/QĐ-TTg ngày 31/12/2024 của Thủ tướng Chính phủ, phê duyệt Chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Quyết định số 452/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, phê duyệt Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; sắp xếp hệ thống theo tinh thần Nghị quyết 71-NQ/TW.
Bộ trưởng nhấn mạnh, bên cạnh các công việc thường xuyên, hội nghị năm nay còn phải giải quyết nhiều vấn đề lớn trong bối cảnh đất nước có nhiều chính sách mới, trong đó có Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đảng ủy Bộ GDĐT cũng được giao nhiệm vụ chuẩn bị phương án sắp xếp tổ chức Đảng trong các cơ sở giáo dục đại học.
Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc trao đổi tại hội nghị
“Với bối cảnh mới và nhiều nội dung mới đặt ra, cần xem xét những vấn đề bình thường trong một bối cảnh đặc biệt. Chúng ta cần vừa đảm bảo hoạt động của giáo dục đại học đúng tiến độ, đúng quy định, vừa cùng tìm giải pháp để toàn ngành hoàn thành trọng trách được giao”, Bộ trưởng nói.
Tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, nhiều chính sách mới
Theo báo cáo, năm học 2024–2025 đánh dấu bước tiến quan trọng trong công tác tuyển sinh, đào tạo, nghiên cứu khoa học và kiểm định chất lượng giáo dục đại học. Với những chính sách đổi mới, chuyển đổi số mạnh mẽ và sự gắn kết giữa nhà trường – doanh nghiệp – nhà nước, giáo dục đại học Việt Nam đang từng bước khẳng định vai trò trong phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.
Năm học qua, công tác xây dựng hành lang pháp lý tiếp tục được chú trọng. Luật Giáo dục đại học, Luật Nhà giáo cùng các nghị định và thông tư quan trọng đã và đang được xem xét ban hành, tạo cơ sở cho đổi mới giáo dục đại học. Đặc biệt, Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị khẳng định giáo dục đại học là trụ cột chiến lược trong phát triển đất nước.
Hệ thống giáo dục đại học cả nước hiện có 11 đại học, 173 trường và 35 viện nghiên cứu. Đội ngũ giảng viên đạt hơn 82.500 người, trong đó tỷ lệ tiến sĩ trên 35%.
Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học Nguyễn Tiến Thảo báo cáo tại hội nghị
Công tác ban hành văn bản quy phạm pháp luật được triển khai đồng bộ, kịp thời, bám sát chủ trương của Đảng. Số lượng và chất lượng văn bản tăng, góp phần hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giáo dục. Công tác truyền thông, phổ biến pháp luật được đa dạng hóa, giúp nâng cao nhận thức và kỷ cương trong toàn ngành.
Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục đã tham mưu xây dựng Luật Nhà giáo, đồng thời ban hành nhiều văn bản chỉ đạo về chế độ, chính sách. Các hoạt động tập huấn, phân cấp bổ nhiệm chức danh nghề nghiệp đã góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý.
Bên cạnh các kết quả đạt được, cơ chế tự chủ tài chính vẫn còn những khó khăn vướng mắc tiếp tục cần phải được tháo gỡ. Nguồn lực từ ngân sách nhà nước đầu tư cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số còn hạn hẹp, quá thấp so với tiềm lực của hệ thống và nhân lực khoa học và công nghệ của các cơ sở giáo dục đại học…
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học Nguyễn Tiến Thảo chủ trì thảo luận tại hội nghị
Tuyển sinh: minh bạch, công bằng và thuận lợi hơn
Công tác tuyển sinh đại học, cao đẳng sư phạm năm 2025 được giữ ổn định, đồng thời phát huy ưu điểm năm 2024. Điểm mới là chỉ tổ chức một đợt xét tuyển chung sau kỳ thi THPT, yêu cầu xét học bạ dựa trên kết quả cả năm lớp 12, chuẩn hóa cách quy đổi điểm trúng tuyển và hạn chế điểm cộng/điểm thưởng nhằm tạo công bằng. Hệ thống được mở rộng với sự tham gia của 194 trường cao đẳng.
Đợt xét tuyển năm 2025–2026 ghi nhận nhiều chuyển biến tích cực với 852.000 thí sinh đăng ký, 7,6 triệu nguyện vọng vào hơn 4.000 ngành của 500 trường. Toàn bộ quy trình thực hiện trực tuyến, minh bạch, không còn bất cập về điểm chuẩn giữa các phương thức xét tuyển. Kết quả, 625.477 thí sinh xác nhận nhập học (tăng 13,8% so với 2024). Tỷ lệ sinh viên xác nhận nhập học đạt 88% – mức cao nhất từ trước tới nay.
Đặc biệt, các ngành sư phạm và STEM thu hút nhiều thí sinh giỏi, trong 74 ngành có điểm chuẩn từ 28/30 trở lên thì 67 ngành thuộc hai lĩnh vực này. Các ngành kinh doanh, quản lý, công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo và an ninh – quốc phòng tiếp tục thu hút đông đảo thí sinh.
Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục Vũ Minh Đức trao đổi tại hội nghị
Đào tạo và tự chủ mở ngành: bước tiến về quy mô và chất lượng
Năm học 2024–2025, khối STEM (Khối V) tăng mạnh lên hơn 707.000 sinh viên; khối sức khỏe gần 174.000; kinh doanh – pháp luật hơn 576.000. Bậc thạc sĩ và tiến sĩ cũng có sự mở rộng rõ rệt, đặc biệt ở các ngành công nghệ, kỹ thuật và khoa học xã hội.
Đào tạo mở rộng với hơn 8.600 chương trình đại học, 206 chương trình thạc sĩ và 250 chương trình tiến sĩ, quy mô toàn hệ thống đạt 2,8 triệu sinh viên.
Về mở ngành, sau khi Thông tư 02/2022 và 12/2024 ban hành, các trường đã chủ động mở hàng loạt ngành mới. Riêng năm 2024 có 215 ngành đại học, 75 ngành thạc sĩ và 27 ngành tiến sĩ được mở theo cơ chế tự chủ. Đây là bước tiến quan trọng, tạo điều kiện để các trường nhanh chóng đáp ứng nhu cầu nhân lực trong các lĩnh vực công nghệ cao như trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn.
Công tác nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo ghi nhận nhiều kết quả tích cực. Công bố quốc tế tiếp tục tăng: năm 2024 có 15.498 bài WoS và 22.640 bài Scopus, trong đó các trường đại học đóng góp khoảng 85%.
Sinh viên cũng tích cực tham gia nghiên cứu. Năm 2025, 112 đơn vị dự Giải thưởng Khoa học Công nghệ sinh viên với 619 đề tài, cao nhất nhiều năm qua, nhiều đề tài có công bố quốc tế.
Cục trưởng Cục Khoa học, Công nghệ và Thông tin Phạm Quang Hưng trao đổi tại hội nghị
Kiểm định và xếp hạng: hướng tới chuẩn quốc tế
Hoạt động kiểm định chất lượng giáo dục năm 2025 đạt kết quả nổi bật, với 200 cơ sở được công nhận chuẩn trong nước; 16 cơ sở đạt chuẩn quốc tế; 2.609 chương trình đào tạo được kiểm định, trong đó 694 theo chuẩn nước ngoài.
Kết quả xếp hạng quốc tế cho thấy, nhiều trường lần đầu góp mặt, nhiều trường cải thiện vị thế, nổi bật ở hợp tác quốc tế và nghiên cứu khoa học. Sự mở rộng hiện diện trên bảng xếp hạng khẳng định uy tín, nâng cao hình ảnh giáo dục Việt Nam, đồng thời phản ánh hiệu quả chính sách tự chủ, đổi mới quản trị, tăng cường kiểm định và xây dựng văn hóa chất lượng, góp phần thúc đẩy hội nhập bền vững…
Dự kiến định hướng nhiệm vụ trọng tâm năm học 2025-2026 với giáo dục đại học, đó là tập trung triển khai thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo và Nghị quyết số 57- NQ/TW, về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; huy động mọi nguồn lực để nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động, tạo bước chuyển biến mạnh mẽ về chất lượng đào tạo và nghiên cứu trong toàn hệ thống; chuẩn bị tốt các tiền đề cho giai đoạn phát triển mới của giáo dục đại học, thực hiện đột phá chiến lược về nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực, ngành trọng điểm.
Ông Nguyễn Thanh Hùng, Đại học Bách khoa Hà Nội, chia sẻ tại hội nghị
Nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học trong giáo dục đại học
Ông Nguyễn Thanh Hùng, đại diện Đại học Bách khoa Hà Nội, cho rằng cùng với xu thế toàn cầu, giáo dục đại học Việt Nam cần chủ động hơn trong việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào đào tạo, nghiên cứu và quản trị.
Tuy nhiên, trước thách thức trong việc sử dụng AI, giải pháp then chốt là hình thành các trung tâm AI trong giáo dục đại học, coi đó là hạt nhân để nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực và thử nghiệm những mô hình giảng dạy, quản trị mới. Đồng thời, ông đề xuất phải đầu tư hạ tầng dữ liệu và điện toán hiện đại, xây dựng cơ sở dữ liệu giáo dục thống nhất, phát triển nhân lực AI, thúc đẩy hợp tác công - tư và hoàn thiện khung pháp lý, chính sách, qua đó vừa phát huy lợi ích của AI, vừa bảo đảm chất lượng và tính liêm chính học thuật.
TS Lê Mai Lan, Phó Chủ tịch Tập đoàn Vingroup, Chủ tịch Hội đồng trường đại học VinUniversity, phát biểu tại hội nghị
Ông Trần Việt Dũng, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Luật TP Hồ Chí Minh, đề xuất một số giải pháp kiểm soát chất lượng đầu vào và đầu ra đối với các ngành đào tạo trong lĩnh vực pháp luật. Theo đó, việc thống nhất chuẩn đầu vào cho các ngành, các cơ sở đào tạo, đồng thời tăng cường giám sát chặt chẽ chất lượng đầu ra được coi là yêu cầu tất yếu nhằm bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực pháp lý trong bối cảnh hội nhập quốc tế và chuyển đổi số sâu rộng.
Giáo dục đại học cần bứt phá trước vận hội lớn
Phát biểu kết luận hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh: “Chúng ta đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển giáo dục đại học. Đây là thời cơ, là thời vận, là điểm bứt phá quan trọng. Nếu không kịp thời nắm bắt, phát huy lợi thế, chúng ta sẽ lỡ nhịp”. Qua hội nghị này, Bộ trưởng mong muốn toàn ngành cùng chung tay hành động để nắm bắt thời cơ hiếm có.
Bên cạnh niềm vui, phấn khởi khi các chủ trương lớn được ban hành, Bộ trưởng cho rằng cũng có nhiều băn khoăn, lo lắng, những câu hỏi lớn được đặt ra: “Nếu không tổ chức hội đồng trường trong các cơ sở giáo dục công lập, thực hiện bí thư cấp uỷ kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục thì sẽ triển khai thế nào? Việc sắp xếp, thu gọn đầu mối, sáp nhập các trường sẽ được thực hiện ra sao? Tự chủ nhưng không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính sẽ phải làm thế nào? Tới đây, các trường phải tự xét đạt chuẩn, bổ nhiệm giáo sư, phó giáo sư thì làm ra sao? Chủ trương Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong đầu tư thì “chủ đạo” cần được hiểu, thực hiện cụ thể như thế nào? Khối ngoài công lập sẽ được hưởng lợi thế gì, chính sách gì để khuyến khích phát triển giáo dục đại học trong thời gian tới?”
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn phát biểu kết luận hội nghị
Theo Bộ trưởng, với Nghị quyết số 71-NQ/TW, tinh thần chỉ đạo mang tính định hướng của Bộ Chính trị là: cách nhìn đúng hơn về vị trí, vai trò của giáo dục đại học với đầu tư tương xứng; mong muốn các trường đại học phát triển tốc độ nhanh, mạnh hơn, định hướng rõ ràng hơn nữa, từ đó có được đội ngũ nhân lực trình độ cao, đặc biệt trong lĩnh vực quốc gia đang có nhu cầu lớn.
Trong quá trình tham mưu xây dựng Nghị quyết số 71-NQ/TW, Bộ GDĐT đã kiên trì đưa vào nội dung đột phá: “Quan điểm phát huy cao nhất quyền tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học, không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính. Đây được coi là nền tảng quan trọng cho đổi mới, mở ra cơ hội phát triển mạnh mẽ cho toàn bộ hệ thống giáo dục đại học.
Với chủ trương không tổ chức hội đồng trường trong các cơ sở công lập, trừ các trường có thỏa thuận quốc tế, thực hiện bí thư cấp uỷ kiêm người đứng đầu, Bộ trưởng nhấn mạnh: cần đổi mới, tăng cường vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của tổ chức đảng, nhất là vai trò người đứng đầu cấp uỷ trong các cơ sở giáo dục. Thời gian tới, Bộ GDĐT sẽ quy định tiêu chuẩn, điều kiện với vị trí Bí thư, Hiệu trưởng để các trường thực hiện.
Các đại biểu dự hội nghị
Theo Bộ trưởng, quan điểm của Bộ GDĐT là khắc phục tình trạng manh mún, nhỏ lẻ, thiếu phát triển giữa các trường, đặc biệt là những trường gần nhau về lĩnh vực. Tinh thần là sắp xếp để các trường mạnh lên. Đồng thời, Bộ cũng đang sửa đổi Luật Giáo dục đại học với nguyên tắc là “nắm chắc cái cần nắm, buông dứt khoát cái cần buông”. Bộ chủ quản sẽ tập trung vào ba việc: cấp phép, rút phép, giải thể; bổ nhiệm, miễn nhiệm, điều động, luân chuyển lãnh đạo; phê duyệt chiến lược, mục tiêu, sứ mệnh của trường công lập.
Về vấn đề tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học không phụ thuộc vào độ tự chủ tài chính, Bộ trưởng cho biết, sắp tới sẽ ban hành nghị định riêng. Bộ sẽ tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chuyển mạnh từ hỗ trợ kinh phí thường xuyên sang hình thức đặt hàng, hỗ trợ trực tiếp qua người học, để trường chủ động hơn về nguồn thu.
Bộ trưởng yêu cầu các trường triển khai nhanh hơn một số lĩnh vực đào tạo có gắn kết với nhu cầu công nghệ cao; triển khai nhanh hơn quá trình chuyển đổi số, áp dụng trí tuệ nhân tạo trong toàn ngành. Cùng với đó, hiện có hai cơ sở dữ liệu kết nối VNeID: học bạ số và văn bằng số, hồ sơ học tập suốt đời của công dân sẽ được tích hợp với VNeID… Đây là nhiệm vụ bắt buộc trong thời gian tới, các trường cần đặc biệt chú ý để cung cấp đầy đủ văn bản số.
Quang cảnh hội nghị
Bộ trưởng cũng nhấn mạnh nhiệm vụ xây dựng kho học liệu mở, thu hút chuyên gia, giải quyết đầu tư công, triển khai Chương trình Mục tiêu quốc gia về hiện đại hóa giáo dục đào tạo với nguồn lực rất lớn.
