Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Năm học 2023-2024 hứa hẹn nhiều đổi mới
(ĐCSVN) - Nhân dịp khai giảng năm học 2023-2024, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Nguyễn Kim Sơn đã chia sẻ về những nhiệm vụ cụ thể của năm học mới. Theo Bộ trưởng, đây được xem là một năm trọng tâm của quá trình đổi mới giáo dục, khó khăn nhiều, nhưng cũng hứa hẹn rất nhiều thành tựu ở phía trước.
 |
| Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn (Ảnh: TL) |
PV: Theo đánh giá của Bộ GD&ĐT, việc triển khai Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 về cơ bản đã đáp ứng yêu cầu, phù hợp với điều kiện thực tiễn. Tuy vậy, chặng đường đổi mới giáo dục phổ thông phía trước vẫn còn ngổn ngang. Vậy bước vào năm học mới 2023-2024, Bộ trưởng xác định những nhiệm vụ trọng tâm nào để toàn ngành Giáo dục cùng nỗ lực hoàn thành?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Năm học 2023-2024 là năm hứa hẹn nhiều đổi mới. Năm học này được ngành Giáo dục xác định chủ đề: Đoàn kết, kỷ cương, sáng tạo, tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Ngành sẽ tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm sau, đó là: Đây là năm học có ý nghĩa, vai trò quan trọng của lộ trình đổi mới giáo dục phổ thông, mà trọng tâm là triển khai chương trình GDPT 2018. Trong đó, bên cạnh việc tiếp tục rà soát, triển khai các lớp đã thực hiện theo chương trình mới, năm học này tập trung triển khai mới với các lớp 4,8,11, và chuẩn bị điều kiện triển khai các lớp cuối cấp 5,9,12 (bao gồm cả phần việc biên soạn sách giáo khoa, thẩm định, chuẩn bị các điều kiện phát hành). Vì vậy đây là một năm với lượng công việc nhiều, tầm quan trọng lớn, chất lượng công việc có tác động lớn tới chất lượng đổi mới giáo dục phổ thông.
Việc chuẩn bị sách giáo khoa cho các năm cuối cấp 5-9-12 có yêu cầu, đòi hỏi đặc biệt hơn bởi đây là các lớp cuối cấp và cũng là cuối cùng của giai đoạn triển khai cuốn chiếu chương trình GDPT 2018. Chúng tôi xác định trong quá trình triển khai, năm học này phải tập trung chỉ đạo, điều hành, hỗ trợ, kiểm tra, giám sát cao độ để hoàn thành công việc, tạo đà hoàn thành lộ trình đổi mới giáo dục phổ thông.
Trong tiến trình đổi mới giáo dục phổ thông, năm nay chúng tôi cũng đặt ra nhiệm vụ cần tiếp tục đổi mới giáo dục phổ thông theo chiều sâu, ở từng nội dung giáo dục, từng môn học, từng hoạt động. Đổi mới ở các môn như Ngữ văn, Lịch sử, Toán học, Mỹ thuật, Ngoại ngữ,... Có một số vấn đề trong quá trình đổi mới cũng đang đặt ra như giáo viên cần phải được hỗ trợ nhiều hơn, tăng cường hơn nữa về phương pháp và cần phải chuẩn bị nhiều hơn các điều kiện để đảm bảo đổi mới theo chiều sâu và tăng cường chất lượng trong sự đổi mới.
Mức độ đổi mới của nhà giáo đạt được đến đâu thì đổi mới giáo dục đạt được đến đó
PV: Bộ trưởng có nhận định gì về những thuận lợi và khó khăn trong triển khai đổi mới giáo dục phổ thông thời điểm hiện tại?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Thời điểm này, việc triển khai đổi mới giáo dục phổ thông thuận lợi là cơ bản. Một trong những thuận lợi lớn nhất của Ngành là đang nhận được sự quan tâm lớn của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, nhân dân. Sự quan tâm này đã và đang hỗ trợ rất lớn đối với ngành Giáo dục, đồng thời tạo ra động lực quan trọng cho sự nghiệp đổi mới giáo dục.
Dù còn nhiều khó khăn về chế độ đãi ngộ, lương thấp, điều kiện và trang thiết bị giảng dạy, tác nghiệp còn hạn chế, những thách thức không nhỏ do yêu cầu đổi mới đặt ra, đặc biệt là ảnh hưởng lớn của dịch bệnh trong thời gian vừa qua, song lực lượng nhà giáo – nguồn lực quan trọng nhất của ngành và của quá trình đổi mới – đã không ngừng nỗ lực, phấn đấu, dũng cảm đương đầu với khó khăn thách thức để thực hiện đổi mới. Dù chặng đường đổi mới vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức phải vượt qua nhưng bước đầu, sự nỗ lực của lực lượng nhà giáo đã đem lại những kết quả đáng ghi nhận bằng việc Chương trình GDPT mới được triển khai rộng khắp trên cả nước, bám sát kế hoạch và lộ trình đã đặt ra. Những hiệu ứng tích cực của đổi mới giáo dục phổ thông thể hiện ở sự hào hứng học tập của học sinh và hào hứng giảng dạy của thầy, cô giáo.
Đánh giá của Đoàn giám sát Quốc hội thực hiện Nghị quyết 88, Nghị quyết 51 cũng đã ghi nhận đổi mới giáo dục phổ thông đạt được nhiều kết quả quan trọng, giúp cho giáo dục phổ thông có nhiều khởi sắc. Sự ghi nhận, khẳng định của Đoàn giám sát là sự động viên lớn và những vấn đề, tồn tại được chỉ ra cũng là điểm tốt để ngành Giáo dục lưu ý, tiếp thu và hoàn thiện trong tiến trình triển khai đổi mới giáo dục phổ thông. Tôi cho rằng đó là những điểm thuận lợi để triển khai chặng đường tiếp theo.
Sau một chặng đường đổi mới, đã có những kết quả quan trọng là tiền đề. Qua một chặng đổi mới, những thách thức, bỡ ngỡ, lúng túng dần được điều chỉnh để đi vào nền nếp. Giáo viên đã bắt đầu quen với chương trình giáo dục phổ thông mới, với cách dạy mới, phát huy tính chủ động, sáng tạo nhiều hơn; học sinh quen hơn với cách học, xã hội biết và chia sẻ nhiều hơn,… đó chính là thuận lợi rất quan trọng.
Các địa phương cũng nhận thấy điều kiện đổi mới còn nhiều thiếu thốn và tích cực để giải quyết. Việc các chương trình phục hồi kinh tế - xã hội, các chương trình mục tiêu quốc gia được đẩy mạnh triển khai cũng là những yếu tố góp phần thuận lợi. Hy vọng các chương trình này sẽ đem lại cho các địa phương, cơ sở giáo dục thêm điều kiện để thực hiện chương trình mới này.
Tuy vậy, vẫn còn một số khó khăn. Đổi mới mang theo những thách thức đối với cái cũ, tư duy cũ, quan niệm cũ và sức ì. Đổi mới càng sâu thì thách thức càng lớn. Đổi mới không chỉ liên quan đến học sinh, giáo viên mà còn cần sự ủng hộ của phụ huynh, xã hội. Công cuộc đổi mới có rất nhiều thay đổi và khi một phần không nhỏ trong xã hội chưa hiểu hết những thay đổi đó sẽ dễ dẫn đến kêu ca, phàn nàn, chưa hoàn toàn tin tưởng vào định hướng đổi mới. Đây là thách thức, cần phải tạo sự đồng thuận nhiều hơn từ phía xã hội, nhân dân, phụ huynh để tất cả cùng đồng hành, chia sẻ với ngành Giáo dục.
Đối với lực lượng nhà giáo, tôi cho rằng mức độ đổi mới của nhà giáo đạt được đến đâu thì đổi mới giáo dục đạt được đến đó. Một trong những khó khăn nằm ở chỗ những cách làm cũ vốn đã định hình và ăn sâu vào thói quen giảng dạy và không phải tất cả giáo viên đều sẵn sàng đổi mới mình để thích nghi với công việc mới cần làm theo yêu cầu của sự đổi mới. Để khắc phục cần có sự nỗ lực, quyết tâm, chia sẻ rất lớn từ đội ngũ các nhà giáo. Về phía Bộ GD&ĐT, chúng tôi đang làm rất nhiều việc để động viên, hỗ trợ giáo viên, cố gắng đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau, để giáo viên có thêm động lực, chỗ dựa cho sự đổi mới.
Lần đổi mới này trao quyền chủ động, sáng tạo cho nhà giáo rất nhiều. Tiêu biểu như việc lựa chọn cách thức dạy, kiểm tra, đánh giá, lựa chọn học liệu… nhằm giáo dục theo hướng phát huy năng lực cá nhân của học sinh nhiều hơn. Chuyển vai trò của giáo viên từ chủ thể truyền thụ kiến thức là chính sang vai trò người tổ chức, hướng dẫn, định hướng, hỗ trợ cho học sinh. Để làm được điều này, năng lực của người thầy phải đổi mới và nâng lên rất nhiều. Cùng với đó, trong giai đoạn đầu của đổi mới, giáo viên gặp rất nhiều thiệt thòi, thách thức với khối lượng công việc nhiều hơn, khó lên, trong khi đó những sự động viên về vật chất, điều kiện, thu nhập, đời sống chưa có nhiều thay đổi. Điều này cũng tác động đến tâm lý của giáo viên.
Khó khăn nữa đến từ sự chuẩn bị các điều kiện ở phía địa phương cho công cuộc đổi mới. Với yêu cầu của phương pháp mới này cần phải đảm bảo số lượng học sinh trên lớp, tỉ lệ học sinh và giáo viên, chuẩn bị phòng học, thư viện, phòng học bộ môn, thực hiện giáo dục trải nghiệm… Tuy nhiên, do điều kiện kinh tế, mức độ quan tâm cũng như khó khăn khác nhau của mỗi địa phương dẫn đến việc đáp ứng điều kiện cho đổi mới còn nhiều hạn chế. Thời gian tới, Bộ GD&ĐT sẽ tiếp tục kiến nghị với các bộ, ngành, địa phương về việc cần đặc biệt quan tâm các điều kiện triển khai đổi mới.
 |
| Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, văn hóa học đường khi được triển khai tốt, thể hiện qua các hoạt động của nhà trường, tự khắc nó đem đến các giá trị tích cực, từ đó sẽ làm cho giáo viên, học sinh thấy hài lòng, hạnh phúc. (Ảnh minh họa: ITN) |
PV: Ngoài nhiều vụ đổi mới giáo dục phổ thông được đặt ra trong năm học mới này, còn những nhiều vụ nào cũng sẽ được Bộ GD&ĐT quan tâm, chú trọng, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Có thể nói, bên cạnh nhiệm vụ đổi mới giáo dục phổ thông, nhiều vấn đề, nhiệm vụ quan trọng khác cũng sẽ được ngành Giáo dục triển khai trong năm học mới này. Trước mắt là thực hiện nhiệm vụ do Bộ Chính trị, Ban Bí thư giao là Tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết 29 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo. Nhìn lại chặng đường 10 năm đổi mới, đồng thời xác định hướng phát triển giáo dục cho chặng đường tiếp theo.
Một trong những nhiệm vụ xây dựng và phát triển lớn, quan trọng là chuẩn bị, xây dựng Luật Nhà giáo, với dự kiến hoàn thành và trình Quốc hội vào năm 2024. Nếu được thông qua, bộ luật này sẽ tạo ra sự thay đổi lớn tích cực về thể chế để phát triển đội ngũ nhà giáo nói riêng và phát triển giáo dục nói chung.
Năm học này, Bộ GD&ĐT được Chính phủ, Quốc hội giao rà soát các bộ luật quan trọng của ngành như Luật Giáo dục Đại học. Ban hành năm 2018, Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật giáo dục đại học đã mở đường cho tự chủ đại học. Đến thời điểm này có nhiều nội dung cần rà soát, bổ sung cho phù hợp hơn với thực tiễn.
Cùng với nhiệm vụ xây dựng, củng cố, tăng cường thể chế cho giáo dục, năm học này, ngành Giáo dục cần tập trung và các nhiệm vụ: tăng cường triển khai văn hóa học đường, tâm lý học đường, xây dựng trường học hạnh phúc, phòng chống bạo lực học đường,…
Năm học tới, Bộ GD&ĐT sẽ triển khai thí điểm chương trình giáo dục mầm non mới. Việc biên soạn đã được thực hiện, năm nay sẽ đưa vào thực nghiệm, sau đó mới triển khai thực tế. Bên cạnh đó, giáo dục thường xuyên cũng sẽ có một phen đổi mới, từ tăng cường điều kiện, đội ngũ giáo viên, tới dạy học kiểm tra, đánh giá trong hệ thống giáo dục thường xuyên.
Thực chất của giảm tải chương trình là làm cho học sinh hào hứng với bài giảng
PV: Quan điểm của Bộ trưởng như thế nào về xây dựng trường học hạnh phúc, đẩy mạnh văn hoá học đường?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Tôi cho rằng, một ngôi trường hạnh phúc trước hết phải do giáo viên, học sinh và phụ huynh cảm nhận. Về phía ngành Giáo dục, việc quan trọng đầu tiên là làm thế nào để thúc đẩy môi trường văn hóa học đường. Văn hóa học đường khi được triển khai tốt, thể hiện qua các hoạt động của nhà trường, tự khắc nó đem đến các giá trị tích cực, từ đó sẽ làm cho giáo viên, học sinh thấy hài lòng, hạnh phúc.
Chúng tôi đang cho rà soát, làm mới bộ quy tắc ứng xử trong trường học, để hô ứng, phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục. Các trường phổ thông trong toàn quốc đều có bộ quy tắc này, nhưng thời điểm này cần rà soát để làm mới lại, khiến cho quy chuẩn ứng xử này phù hợp với tình hình, bối cảnh của trường học đang đang đổi mới căn bản, toàn diện.
Mặt khác, để có văn hóa học đường, trường học hạnh phúc, trước hết phải thực hiện thật tốt việc dạy và học chuyên môn, thầy phải dạy tốt, trò phải học tốt. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 chú trọng thay đổi phương pháp dạy và học, người thầy từ chỗ truyền đạt, truyền thụ, chuyển giao kiến thức cho học trò, chuyển sang là người tổ chức hoạt động học tập, định hướng, dẫn dắt, hỗ trợ cho học sinh, để cho học sinh tự tích lũy, tự hình thành các năng lực, phẩm chất. Các hoạt động đó nếu làm cho thật tốt sẽ tạo ra sự hứng thú cho học trò.
Theo tôi giảm tải số tiết học chỉ là một chuyện, còn việc tạo ra sự chủ động của học sinh, học sinh có thích thú hay không, hào hứng với bài giảng hay không, cái đó mới là thực chất của sự giảm tải. Khi mà học sinh hào hứng thích học, thì mọi chuyện sẽ khác. Đối với xây dựng văn hóa học đường, trường học hạnh phúc, cốt lõi vẫn là thực hiện tốt chuyên môn khiến cho học sinh học tập một cách chủ động, ham học. Trường học hạnh phúc hướng tới việc hình thành các giá trị cốt lõi là yêu thương, an toàn và tôn trọng. Ở đó, cần chú trọng dạy người cùng dạy chữ.
Văn hóa học đường coi trọng tính gương mẫu của người thầy, coi trọng phát triển nhân cách, đạo đức, phẩm chất tinh thần của người học. Đặc biệt, văn hóa học đường đòi hỏi vai trò mẫu mực của nhà giáo. Cho nên muốn có văn hóa học đường, có trường học hạnh phúc thì phải có những người thầy chuẩn mực để dẫn dắt học sinh. Đương nhiên một trường học có văn hóa không thể có bạo lực. Điều đáng tiếc là trong thời gian gần đây bạo lực học đường diễn biến phức tạp, do nhiều nguyên nhân. Sau một thời gian học sinh học trực tuyến, các em bị ảnh hưởng tới tâm lí góp phần làm gia tăng bạo lực học đường. Cũng phải kể đến các nguyên nhân khác mang tính phi truyền thống, đó là ảnh hưởng của phim ảnh không phù hợp, ảnh hưởng tiêu cực của mạng xã hội khiến cho bạo lực học đường gia tăng. Ngoài ra, nguyên nhân nữa là sự kết nối giữa gia đình và nhà trường còn lỏng lẻo, nhiều em học sinh thiếu sự quan tâm, chăm sóc từ gia đình, đặc biệt là từ bố, mẹ.
Do đó, tôi mong muốn các nhà trường phổ thông phải tăng cường phối hợp giữa nhà trường và phụ huynh, đề cao vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong nắm bắt tâm lý học sinh, giúp các em có kỹ năng xử lý tình huống. Vai trò của các hiệu trưởng cũng rất quan trọng trong kiểm soát tình hình, để đề phòng, ngăn chặn.
Về phía cơ quan quản lý, Bộ GD&ĐT đã giao nhiệm vụ cho các đơn vị có chức năng, đơn vị thuộc bộ, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam cũng như các đơn vị tiến hành một số nghiên cứu, bước đầu cũng đã có những đánh giá, đưa ra một số giải pháp trong thời gian tới.
PV: Thông điệp của Bộ trưởng gửi tới đội ngũ giáo viên, học sinh trong năm học mới này là gì?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Một năm học mới cũng bắt đầu với rất nhiều nhiệm vụ và thử thách lớn còn ở phía trước và cũng là một năm trọng tâm của quá trình đổi mới của giáo dục, khó khăn nhiều, nhưng cũng hứa hẹn rất nhiều thành tựu ở phía trước. Tôi mong rằng toàn thể nhà giáo và toàn thể các em học sinh tiếp tục nỗ lực, phấn đấu đổi mới, sáng tạo để hoàn thành tốt trách nhiệm của mình trước ngành, trước xã hội. Mong rằng toàn thể xã hội, các quý vị phụ huynh tiếp tục ủng hộ cho ngành giáo dục trong thời gian sắp tới.
PV: Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!
Nguồn bài: Mỹ Anh - Báo https://dangcongsan.vn/
